Moet ik de door mijn werkgever vergoedde studiekosten terug betalen nu mijn werkgever mijn contract niet verlengd heeft ?
Hoewel de jurisprudentie over de mogelijkheden en onmogelijkheden van een studiekostenbeding niet nieuw is wordt deze vraag toch nog vaak gesteld. Dit is momenteel de heersende lijn:
Een studiekostenbeding is een beding dat de werknemer verplicht om kosten terug te betalen die de werkgever heeft gemaakt voor een studie voor de werknemer. Rechters toetsen de redelijkheid van een studiekostenbeding aan de hand van de navolgende criteria:
• het beding benoemt de periode waarin de werkgever baat heeft van de door de werknemer opgedane kennis;
• de terugbetalingsverplichting vermindert naar evenredigheid van het verloop van die periode;
• de ernstige consequenties van deze regeling worden duidelijk aan de werknemer uitgelegd; en
• onder omstandigheden kan het in strijd zijn met de goede trouw als de werkgever het initiatief tot het einde van de dienstbetrekking heeft genomen.
In de lagere rechtspraak wordt geregeld door werknemers met succes een beroep gedaan op goed werkgeverschap (7:611 BW) om hun studiekosten niet terug te hoeven betalen.
Hierbij wordt duidelijk dat met name bij een contract voor bepaalde tijd een werkgever extra voorzichtig moet zijn bij het aangaan van een studiekostenbeding. Een werknemer met een contract voor bepaalde tijd wordt namelijk extra getroffen door een studiekostenbeding. Als zijn contract afloopt is hij immers niet alleen zijn baan kwijt, hij moet ook nog eens de studiekosten terugbetalen. Bovendien is de kans dat de werknemer met de nadelige werking van het beding wordt geconfronteerd, ook nog eens een stuk groter. Dat “dubbele nadeel” rechtvaardigt volgens sommige rechters een striktere redelijkheidstoets. Van de werkgever wordt het volgende verwacht:
• hij moet de werknemer bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst waarin het studiekostenbeding is opgenomen, uitdrukkelijk wijzen op de gevolgen daarvan;
• bij het aangaan van de studiekosten moet hij de werknemer er expliciet op wijzen dat het volgen van de opleiding tot een terugbetalingsverplichting kan leiden;
• de precieze kosten moeten worden besproken (bedragen noemen);
• de kans op voortzetting van de arbeidsovereenkomst moeten worden besproken.
Ons advies is aan werkgevers is dan ook bij het aangaan van een studiekostenbeding als volgt te handelen:
• Neem een kapstokbepaling voor studiekosten op in de arbeidsovereenkomst. Deze bepaling kunt u gebruiken voor wanneer er daadwerkelijk studiekosten gemaakt gaan worden. Bijvoorbeeld: “De werknemer verbindt zich om door de werkgever gemaakte kosten voor een opleiding van de werknemer terug te betalen, indien de arbeidsovereenkomst eindigt gedurende de opleiding of binnen een nader te specificeren periode na afronding daarvan. Deze terugbetalingsverplichting loopt jaarlijks gestaffeld af, evenredig aan het verstrijken van deze periode.”
• Het is niet ongebruikelijk om in de overeenkomst op te nemen dat de terugbetaling alleen van toepassing is als de werknemer zelf zijn arbeidsovereenkomst beëindigt of werkgever een dringende reden geeft om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. bijvoorbeeld: “Deze terugbetalingsverplichting ontstaat wanneer de arbeidsovereenkomst eindigt op initiatief van de werknemer, wanneer sprake is van opzegging wegens een dringende reden als bedoeld in artikel 7:677 BW (ontslag op staande voet) of wanneer sprake is van (ernstige) verwijtbaarheid van de werknemer.” Op deze manier behoeft de werknemer niet terug te betalen indien de arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege door het verstrijken van de bepaalde tijd.
• Voordat de werknemer daadwerkelijk een opleiding gaat doen, bevestigt u drie dingen schriftelijk aan die werknemer: (a) de kosten die verbonden zijn aan de studie (b) de lengte van de periode dat hij die kosten terug moet betalen en (c) de kans op voortzetten van de arbeidsovereenkomst. Wat betreft dat laatste dient u er rekening mee te houden dat de werknemer in sommige situaties rechten kunnen ontlenen aan dat soort toezeggingen.
Ons advies aan werknemers bij het aangaan van een studiekostenovereenkomst is om duidelijke afspraken te maken over wanneer u wel en wanneer u de studiekosten niet hoeft terug te betalen. Zeker als u een tijdelijk contract aangaat adviseren we u om overeen te komen dat terugbetaling alleen van toepassing is als u zelf uw arbeidsovereenkomst beëindigt of uw werkgever een dringende reden geeft om de arbeidsovereenkomst te beëindigen